A- AİLE ŞİRKETİ ÜYELERİNİN DAVRANIŞ BİÇİMLERİ 1- Aileye giren gelin ve damatlar genelde aile birliğini, aile uyumunu zayıflatıyorlar.
2- Fakirliği ve zenginliği görmüş kişiler daha gerçekçi, daha enerjik oluyorlar.
Gözünü açtığı günden beri zenginlik içinde olan kişiler, ya zenginliğin bedelini ödemek istemiyorlar, ya da zenginlikten bıkıyorlar.
3- Üç nesil ( kardeşler, çocukları, torunları ) aynı masaya oturunca artık bir karara varmak mümkün olmuyor, çözüm çıkmıyor.
4- Aile fertleri birbirlerini ne kadar severlerse sevsinler, diğer fertlerin kendilerinden daha iyi durumda olmalarini kabullenemezler, zarar bile verebilirler. Aile fertlerinin kar etmeleri yerine bir yabancının kar etmelerini tercih edebilirler. Aile fertleri diğer aile fertlerine yabancılardan fazla zarar verebilirler.
5- Patron çocuklarının veya yakınlarının başka şirketlerde çalışmaları kolay olmuyor. Yakınlar başka şirketlerde çalışınca ' sen zaten gidicisin, tecrübe kazanıp babanın, annenin, kayınpederinin yanına gideceksin ' düşüncesiyle karşılaşıyorlar. Bu kişiler’ işe muhtaç değil’ diye işverenler bu kişilere güvenemiyorlar.
6- Kurucu Reisler çocuklarını şirketlerinin ihtiyacına göre tahsil yaptırıp, sonra da bir kenarda tutuyorlar. Karar verip hata yaparak kendilerini geliştirmelerine izin vermiyorlar. Kendi tecrübeleriyle onları boğuyorlar. Bu çocuklar sevdikleri şeyleri değil de, kendilerinden beklenenleri yaptıkları ve bunun neticesini de tam anlamıyla göremedikleri için mutlu olamıyorlar.
7- Kurucu Reisler genelde yeni nesli uygun bir zamanda tam devreye sokmak istiyorlar. O uygun zaman hiç gelmiyor. Aile şirketi liderleri kendi istekleri ile çekilmiyorlar.
8- Aile fertleri arasında zenginlik farklılığı çıkınca, müşterek mallarla ilgili problemlerin çözümünü, tüm masraf ve mücadeleyi daha az maddi imkanı olan aile fertleri, daha iyi imkanı olanlardan bekliyorlar. İmkanları daha iyi olanlar da, onlar imkanlarını iyi kullanamadılar, şimdi de bizi aptal yerine koyuyorlar diye düşünüyorlar. Problemler sürüncemede kalıyor.
9- Aile fertleri arasında zenginlik farklılığı çıkınca kolayca bölünemeyen çok büyük şeyler yok pahasına yabancılara gidiyor.
10- Aile fertlerinin aylık makul sabit gelirleri yerine, gayrımuntazam gelirleri varsa veya hiç akarları yoksa, ne kadar menkul, gayrimenkul varlıkları olsa da fayda etmiyor. Menkul, gayrimenkul satılınca gider patlıyor. Gelen parayı dengeli bir şekilde aylara yıllara bölmek mümkün olmuyor. Yüksek gider de hızlı bir şekilde yeni menkul ve gayrimenkulların satışına neden oluyor.
B- ÇALIŞTIĞIM VE GÖZLEMLEDİĞİM AİLE ŞİRKETLERİNDE TESPİT ETTİKLERİM
1- Aile şirketlerinde genç kardeş daha yetenekli ve başarılı olunca, yaşlı kardeşlerin bunu kabullenmeleri zor oluyor.
2- Patron ailesinin bir ferdinin başka bir patron ailesinin ferdiyle evlenmesi kısa zamanda kar, uzun zamanda zarar getiriyor.
3- Çok ortaklı aile şirketlerinde aile fertleri ortaklık oranlarına göre söz sahibi olmalarının gerektiğini kabullenemiyorlar.
4- Aile şirketlerinde anaların çocukları ağlarsa bunu aile şirketinin liderinden bilirler. Evlerinde hidrofor arıza yapsa bunun tamirini aile şirketinden beklerler. Aksi takdirde sinirle evden çıkan aile ferdi o gün şirket atmosferini bozar.
5- Bir aile şirketinin fertleri birbirlerine ne kadar yaklaşırlarsa o kadar uzaklaşırlar, ne kadar uzaklaşırlarsa o kadar yaklaşırlar.
6- Bir aile şirketinde, aile şirketinin lideri yoksa, iş ben de işlere karışmayayım, sen de karışma noktasına gelir. İşleri takip etmeyen aile şirketi fertleri de doğru kararlar alamazlar.
C- AİLE ŞİRKETLERİNE ÇÖZÜM ÖNERİLERİM
1- Patronlar enerjilerini işe verecekleri yerde, aile içi dengelere harcarlarsa şirket biter, aile içi dengelere zaman ayırmazlarsa yine şirket biter. Aile şirketlerinin liderleri zamanlarının yarısını işlere, yarısını aile işlerine ayırmak zorundadır.
2- Aile Şirketlerinde yeni palazlanırken ( 1.nesil ) harmoniyi sağlamak kolaydır. Zengin aile fertleri arasında aklıselimi oturtmak zordur.
3- Aile şirketi lideri zor şartlarını hatırlayamayan aile fertlerini disipline sokamaz. Yarın korkusu olmayan aile fertleri fantazilerine kapılabilirler. Zor şartlar insana rehber olur. Hayatın kolaylıkları insanları yoldan çıkarır.
4- İşler kötü gidince panik oluyor, sürtüşme artıyor. Sağlıklı karar verilemiyor.
5- Aile şirketleri biraz palazlanınca hemen kesin kaideleri koymak gerekir. Kurallar zamanla gelenek haline gelir, daha kolay kabul görürler.
6- Aile şirketlerinde en doğru model bile on yılda demode olur. Gelenekleri koruyup ayrıntılarda şartlara göre ufak değişiklikler yapmak gerekir.
7- Aileye gelin damat girerken aile meclisinin onayı alınmalı. Aile fertleri istedikleri kişilerle evlenebilirler fakat o zaman aile şirketinde çalışmamalılar.
8- Aile şirketlerinde doğal seleksiyon bir kenara itilirse, dinamizm kaybolur.
9- Bir aile şirketi liderinin altındaki yöneticilerin rekabetinden, şirket dinamizm kazanır, ortakların veya ortak çocuklarının rekabetinden şirket batar.
10- Aile şirketinin fertleri işten uzak kalırlarsa doğru karar veremezler. Az sayıda aile şirketinin fertlerinin şirkette olması faydalı, çok sayıda aile fertlerinin şirkette bulunması zararlıdır.
11- Aile şirketi liderinin çok uzun süre işin başında kalması şirketin dinamizmini azaltır.
12- Aile şirketi fertlerine daima bir " müşterek düşman " gereklidir. Bu aile fertlerini birbirlerine yaklaştırır.
13- Yabancı şirketlerle ortaklık akıllılıktır. Aile şirketi fertleri kendi aralarındaki rekabet yerine yabancı ortağı düşman sayar, aralarında birleşirler.
14- Aile şirketinin fertleri ilk zaman yabancı ortakların ortamında çalışmalıdırlar .
