İş hayatında hangi görevde olursanız olun, beden dilinizi etkin kullanamıyorsanız, size özel yetkinliklerinizi ve uzmanlığınızı karşı tarafa gösteremiyorsunuz demektir. Bu sizin itibarınıza ve saygınlığınıza zarar vererek, müşteri ya da kariyer olanaklarınızı sınırlayacaktır. Beden dili dendiğinde insanlar hemen duruş ve el kol hareketlerini kontrol etmeyi düşünüyorlar. Aslında bu o kadar basit değil. Hangi ortamda kime karşı iletişim kuracaksanız o şartlara uygun duruş, bakış ve hareketleri göstermeniz gerekiyor.
Bir çok seminer ve konferansa katılmış biri olarak gözlemlerimi iletmek zorundayım. Bazen çok güzel hazırlanmış ilginç bir konuyu sunan konuşmacıların sunum sırasında neler yaptıklarını izlediğimde, bu kadar önemli konuya rağmen, konuşmacının beden dili hataları nedeniyle izlenme ve ilgi oranının düştüğünü görüyorum ve bu da beni çok üzüyor. Örneğin konuşmacı başka birisinin yönettiği sunum bilgisayarı için her konu değiştiğinde ona dönüp, değiştir ya da geri dön komutu veriyor, bu sırada seyirci ile iletişimi kesiliyor. Tekrar seyirci ile iletişime geçerek ilgiyi çekmek istediğinde, bir sonraki sunum için bilgisayar kullanıcısına dönüyor ve ilgi yeniden kayboluyor. Başka bir örnekte, konuşmacı kendi sunumunu yönetmesine rağmen anlattığı konu ile gösterdiği sunumun farklı olduğunu izliyoruz, tam bu sununun ne anlamı var derken, sunu değişiyor, ve siz az önce anlattığı konunun bu sunu ile alakalı olduğunu anlıyorsunuz. Ben bu tür durumlarda eğlenmeye başlıyorum, ama çoğu izleyici ilgisini kaybediyor.
Beden dilini çok etkili kullanan hatipler ile karşılaşmamıza rağmen, yine de TV ler de bile profesyonel konuşmacıların zaman zaman ölümcül hatalar yaptıklarını izliyoruz. Öncelikli hata, açılış konuşmasında gülümsemeyi beceremeyenlerle ortaya çıkıyor. Sonraki hatalar ise konuya göre yüz ifadesi değişimini beceremeyenlerle ortaya çıkıyor. Özellikle TV de kameraya bakmak yerine başka tarafa bakanlar seyiricinin de dikkatini kaybetmesine neden oluyor. Oturarak konuşma yapanların oturma şekilleri, el kol hareketleri, yüze ve saçlarına dokunmaları, gözlük veya kalemle oynamaları, ve yaka mikrofonuna dokunarak ses düzenini bozmaları seyircinin ilgi ve dikkat oranını azaltıp, eleştirisel izlemeye başlamalarına neden oluyor.
Müşteri karşısında ya da önemli iş toplantılarında sunum yapan kişilerde çok sık karşılaştığımız bir konu, ilk açılışta tanıtım ve toplantı odasına hakimiyet kurmada ortaya çıkıyor. Kişi kendini tanıtırken, çok sıkıcı bir özgeçmiş ile sadece bir kişiye odaklanarak konuşma yapmaya başlıyor, bazıları ise havaya bakarak göz teması kurmadan kendini tanıtıyor. Özellikle projeksiyon ile sunum yapacak kişiler ise sürekli o andaki sunuya bakarak kendilerini tanıttıklarında salonla bağları kopmuş oluyor. Ben bunu, birisi ile tanışıp tokalaşırken başka birisine bakanların davranışına benzetiyorum. Tokalaştığınız kişinin yerine kendinizi koyup, ne düşündüğünü hissedin, işte aynı duyguyu o anda salondakiler hissediyor.
Bazı hünerli konuşmacılar ise konuları sıkıcı dahi olsa, salonun ilgi odağı olmayı başarabiliyor. Bunu araştırdığımızda şu faktörler ortaya çıkıyor:
1. Konuşmacı sunum süresinin % 50 sinde gülümsüyor.
2.Konuşmacı çok az öne doğru eğilerek ve salona göz teması ile hakim olarak konuşuyor.
3.Konuşmacı ellerini çok fazla hareket ettirmiyor, ellerini birbirine dokundurmuyor, cebine sokmuyor, sadece vurgu için ellerini kullanıyor.
4.Konuşmacı salondakilerin çoğuna özel ilgili bakışlar yöneltip, sanki onaların ne düşündüklerini anlamaya çalışıyor, ya da onay bekliyor
5.Konuşmacı durduğu alanı iyi belirliyor, hem herkesi görecek, hem de sunuyu engellemeyecek bir alanda konuşmayı yapıyor
6.Konuşmacı elinde not olsa bile onu okumuyor, sadece hatırlaması gereken konu başlığı ya da sayısal veriler için notlarına bakıyor.
7.Konuşmacı kıyafet seçimini hitap ettiği ortam ve kişilere göre seçmiş, ne çok şık, ne çok rüküş, kıyafet ortama uyum sağlarsa izleyicilerin dikkati dağılmiyor.
8.Konuşmacı saç ve yüz bakımını abartmadan yapmış, izleyicilerin eleştiremediği bir sadelik yaratmış.
9.Konuşmacı sınırlı sayıda özel mesaj veriyor ve her mesajı ya örnek ya da hikaye ile süslüyor, böylece izleyicilerin anlamasını sağlıyor.
10.Konuşmacı haber okur gibi konuşmuyor, sanki diyalog kurar gibi verdiği mesajları da o ortama özelleştiriyor, örnekler ve gözlemler ortama uygun seçiliyor.
Aslında sunum becerilerini geliştirmek isteyenler, öneclikle beden dilini kullanmayı geliştirmek zorunda. Aylarca yaptığımız çalışmalar sonunda geliştirdiğimiz özel yazılım ve cihazlarla sunum dedektifi sistemini hayata geçirdik. Yaptığımız sınıf çalışmalarında yarım günde katılımcıların en az % 30 gelişim kazandıklarını ve bunu unutmadıklarını gördük. Konuşma yaparken anında sizi izleyen ve değerlendiren bu sistem için, öncelikle Microsoft Kinect cihazını ve bunla ilgili yazılım destek programlarını geliştirenlere teşekkür etmek isteriz. Sonra bize bu konuda ilham veren, human interaction labaratuvarları kuran Güney Kaliforniya ve Diğer Üniversite gruplarına teşekkür ederiz.
